zondag 30 april 2017

Verrijzenis en veerkracht







HOMILIE BIJ DE EMMAUS-GANGERS (Lucas 24,13-35)

Zaterdag en zondag 29-30 april 2017: Derde paaszondag van het A-jaar

Ik zit al 25 jaar in een groepje dat ontstond naar aanleiding van een pelgrimstocht in de sporen van Ignatius van Loyola.. en Jezus. Op een dag kregen we een symbool mee dat ik nog steeds in huis heb: een grote ‘ressort’….. als symbool voor veerkracht. Ik heb hem meegebracht, soms is zoiets het enige wat men onthoudt van een homilie.

Veerkracht. “Man sieht nur was man weiss”, “Je herkent maar wat je kent”. Je kent dat wel: eens je aandacht op iets getrokken is, begin je het plots hier en daar en misschien overal te herkennen: “Kijk, daar heb je het..” Ik heb dat met het begrip ‘resilience’ of ‘veerkracht’. En kijk, vorig weekend had je het in DS Magazine: Vallen, opstaan en weer doorgaan… Het ging er over resilience of soms het gebrek aan resilience. Hoe komt het immers dat ik zo teleurgesteld kan zijn, dat de zon dagen minder schijnt door onnozele details zoals het puntenverlies van mijn favoriete voetbalploeg – toch maar het belangrijkste detail in de wereld – en dat terwijl er Syrië is, terwijl geliefden sterven? Belachelijk. First world problems.  Een beetje veerkracht graag.  

Is resilience niet een manier om verrijzenis in het dagelijks leven te hertalen?  Resilience is een begrip dat ondermeer ontstond vanuit de observatie dat veel zwaar getraumatiseerde kinderen het toch stukken beter doen in hun verder leven dan men zou verwachten (Stefan …). Waren die Emmaüsgangers ook niet zwaar getraumatiseerd door het lijden en de dood van JC? Toonden zij niet op een of andere manier een enorme veerkracht? Vanwaar kwam en komt die? Is dat niet een constante aanwezigheid van de kracht van de Verrezen?

Ik lees het als een oproep tot geloof in de veerkracht van de Mens. En vooral tot verwondering over de Bron daarvan. En dat in een tijd waarin veel meer dan vroeger de termen ‘ondraaglijk lijden’ en ‘slachtoffer’ worden gebruikt: op zichzelf goede gevoeligheden, maar ze verduistert soms die enorme kracht die in de mens schuilt…

Laat me dus de Emmaüsgangers herlezen vanuit veerkracht en vanuit tips om veerkracht te cultiveren en te oefenen volgens DS Magazine, weliswaar niet het Parochieblad maar onbedoeld soms toch stichtend. Op het gevaar af aan pep talk te doen. Maar de bedoeling is om te zien hoe het verhaal over de Verrezene mij die ‘tips’ geeft. Twee taalspelen die mooi kunnen samenspelen.
1. Ontwikkel veerkracht door te leren loslaten, 'door bijvoorbeeld te kamperen in plaats van op hotel te gaan'. (DS)

Dat doen de Emmaüsgangers in eerste instantie door weg te gaan van Jeruzalem, de stad van het lijden maar ook van het gekende, en naar Emmaüs, waarvan we nooit geweten hebben waar het lag - het onbekende dus - te gaan.  De tweede Emmaüsganger is trouwens zoals gezegd, onbekend – de derde wordt door de twee zelfs een ‘vreemdeling’ genoemd.

Veerkracht verschijnt hier wat als vier-kracht: zaken laten vieren, loslaten.
2. Verander je kijk op de zaak want ‘Er zijn altijd twee manieren om ergens naar te kijken. De negatieve,  waarbij je er zelf uit komt als een weerloos slachtoffer, of de positieve, waarbij je beslist om het te zien als een manier om te groeien. De oplossing ligt vaak niet in het oplossen – van het onoplosbare - maar in iets nieuws beginnen. Je na de dood van een geliefde inzetten als vrijwilliger op PZ, bijvoorbeeld.’ (DS)

Verander je kijk… Het valt dan op dat het in het Emmaüsverhaal veel gaat over kijken en zien of eigenlijk niet zien –ten gevolge van verdriet, kwaadheid, teleurstelling - en dan hoe dan ook terug zien: ‘Hun ogen werden verhinderd – (nieuwe vertaling) ‘hun blik werd vertroebeld’ - Hem te herkennen’.  De Emmaüisgangers verhalen dat de vrouwen het graf leeg hadden bevonden maar Hem zagen ze niet. ‘Hij nam brood, sprak de zegen uit….Nu gingen hun ogen open en zij herkenden Hem, maar Hij verdween uit hun gezicht.

 
In dezelfde lijn als anders kijken komt de tip: Herbenoem je angsten: ‘Wat je voelt als je stress hebt of angstig bent, is ongeveer hetzelfde als wat je voelt als je ergens opgewonden over bent…. Speel dat uit door jezelf te zien als vol adrenaline ipv als angstig.’ (DS)

De Emmaüsgangers uiten hun angst en verwarring als volgt: ‘En wij leefden in de hoop dat Hij degene zou zijn die Israël ging verlossen! … Wel hebben een paar vrouwen uit ons midden ons in de war gebracht…’

Wij, kerkgangers, kunnen onze angsten herbenoemen door ze anders te kaderen namelijk in de geschiedenis van het Volk Gods. De Verrezene doet dat – nadat hij hen vol begrip vervoegd heeft in hun verleden tijd - niet met zachte hand, maar met enige directiviteit, beroep doende op hun veer-kracht: “O onverstandigen die zo traag van hart (nieuwe vertaling: traag van begrip) zijt in het geloof aan alles wat de profeten gezegd hebben ! Beginnend met Mozes verklaarde Hij hun uit al de profeten wat in al de Schriften op Hem betrekking had….

Nadien benoemen de Emmaüsgangers hun ervaring als: ‘Brandde ons hart niet in ons, zoals Hij onderweg met ons sprak en ons de Schriften ontsloot?’  Dat illustreert wat we daarnet zegden: ‘Wat je voelt als je stress hebt of angstig bent…. Speel dat uit door jezelf te zien als vol adrenaline – ‘brandend hart’ -  ipv als angstig.’

Je kijk veranderen, je angsten herbenoemen: veerkracht verschijnt hier telkens als inno-veerkracht.

 
3. Onderneem actie: ‘Het helpt om actief te zijn en niet in een hoekje te zitten wachten tot je problemen overgaan.’ (DS) Daar komt het belang van de – soms kleine - stap.

De Emmaüsgangers ondernemen actie: ze gaan weg van Jeruzalem,  ze laten de vreemdeling toe… ze nodigen Hem uit om mee te eten en te blijven… ‘Ze stonden onmiddellijk op en keerden naar Jeruzalem terug.’

Veerkracht is ook rechtveer-kracht.
'Even een stap terugzetten helpt daarbij ook..' (DS) ‘reculer pour mieux sauter / sauver…’  Leer met andere woorden uit je verleden: ‘Ga voor jezelf na hoe je in het verleden met moeilijke situaties bent omgegaan en wat die ervaringen je hebben geleerd. De kans is niet onbestaande dat een blik op het verleden je voorziet van strategieën voor de toekomst.’ (DS)

Ik verbind dit met: ‘Zij vertelden hoe Hij door hen herkend werd aan het breken van het brood.’ Eucharistie benoemen als strategie lijkt ‘erover’, maar het kleine gebaar van de eucharistie kan wel degelijk de kleine,  doenbare stap zijn om je veerkracht terug aan te boren. Het was het gebaar dat Jezus stelde in een totaal verloren situatie. Die eucharistie en de gemeenschap is de brug naar de laatste suggestie:
4. Maak verbinding: ‘Beseffen dat je vrienden en familieleden hebt die er voor je zijn, maakt je veerkrachtiger. Een ander helpen die het nog moeilijker heeft, kan je veerkracht een boost geven. Erop toezien dat de anderen in de boot zich goed voelen, ook dat is belangrijk voor je eigen veerkracht.’ (DS)

Het aspect van v eerkracht dat hier aan bod komt noem ik de relativeerkracht: de veerkracht die kan schuilen in het relativeren, ttz ons lijden in relatie met dat van anderen brengen: relati-veerkracht. Simpel, maar niet gemakkelijk. ‘Blijf bij ons, want het wordt al avond en de dag loopt ten einde…’‘Ze stonden onmiddellijk op en keerden naar Jeruzalem terug…. Daar vonden ze de elf met de mensen van hun groep bijeen.’ Daar treffen ze de anderen die gelijkaardige verhalen met hen delen.

Slot:

Veerkracht als vierkracht, inno-veerkracht, rechtveerkracht, relativeerkracht: en nog veel andere zonder twijfel (bijvoorbeeld de veer schokdemper...): die aspecten van veerkracht zijn geen normen, geen musts, geen losse tips, maar eerder uitingen van een Veerkracht die in de Mens schuilt en die in de verhalen over de Verrezene verschijnen, en die – vooral – in ons eigen levensverhaal kunnen verschijnen. En wij kunnen ons daarvoor openstellen, ons daarin oefenen. Dat geloven wij.

Misschien moet u maar ergens zo’n (spring)veer, zo’n ‘ressort’ opduiken en niet ver van de Gekruisigde een plaats geven.