Hemelvaart: geen lancering maar een afscheid

RADIO-CAUSERIE VOOR ONZE-LIEVE-HEER HEMELVAART
13 mei 2010

Waar zou het kunnen over gaan bij een hemelvaart ? Toch niet over de lancering van Christus naar de ster ‘Vader’ zoals van Frank De Winne naar een ruimtestation! Neen, over Hemelvaart kunnen we meer leren uit rouwprocessen.
In elk rouwproces komt het moment waarop de overleden geliefde werkelijk verdwijnt. Dat is niet op het moment van het overlijden zelf. In de periode die daarop volgt kan degene die achterblijft nog heel sterk de aanwezigheid van de geliefde ervaren. ‘Het is precies alsof hij ieder moment zo gewoonweg zal binnen stappen’; ‘Ik hoor zijn stem soms’; ‘Ik zag iemand op straat en ik dacht : Hij is het…’; of: ‘Ik denk eigenlijk : hij komt nog terug’. Dat zogezegd ‘tijdelijk’ afscheid blijkt stilaan definitief te worden. De herinneringen geraken op de achtergrond, verdwijnen in een diepte , wat zich kan manifesteren in het verschijnen van dromen waarin de geliefde overledene bijvoorbeeld op vriendelijke wijze duidelijk maakt dat hij niet terug wil keren. ‘Het is goed zoals ik nu ben…’ Dat kan best moeilijk zijn voor degene die achterblijft. En toch, het laat voor jezelf toe om je stilaan terug te oriënteren op het leven zelf, en niet meer naar de hemel te staren. Hij is definitief weg, en toch ben je met hem verbonden.
Zien we niet iets heel gelijkaardigs in het rouwproces van de leerlingen na de dood van Jezus? Het definitieve afscheid van Jezus gebeurt niet op Goede Vrijdag. Dan kunnen de leerlingen nog helemaal niet zeggen : ‘Het is goed dat Hij gaat.’ Neen, het is niet goed dat Hij op die manier moet gaan ! Met Pasen ervaren de leerlingen echter dat Hij leeft, dat het Hem goed gaat. De Heer is geheeld : zijn wonden zijn zichtbaar, maar deren Hem niet meer. Hij, de dode, verschijnt aan de leerlingen – vreemd, maar wel heel vergelijkbaar met de ervaringen die ik nu hoor van mensen in rouwprocessen. Hij spreekt met hen, eet met hen, is intens aanwezig. Maar dat blijft niet duren. Zo lezen we in het begin van de Handelingen: ‘Hij verscheen hun gedurende veertig dagen…’; ‘gedurende veertig dagen…’, lees: Hij verscheen hun gedurende een beperkte tijd. Dan verdwijnt Hij. Zoals ze Hem kenden, zo zullen ze Hem nooit meer zien. Haart ten hemel maar verwijst hen naar de toekomst, naar een nieuwe verbondenheid met de Heer, afwezig en toch verbonden.
Het paasgebeuren en hemelvaart gebeuren steeds weer aan de Kerk. Dit betekent voor mij dat ook steeds weer momenten komen waarin de Kerk rouwt maar daarin tot een punt komt van: het is goed dat bepaalde vormen, beelden van Christus, wetten, gestalten ten hemel varen, ook al zullen sommigen die missen, maar het is goed en nodig opdat de Geest van Christus werkelijk ruimte zou krijgen. Misschien beleeft de kerk momenteel wel een hemelvaart-moment, al lijkt het op het eerste zicht meer op een Goede Vrijdag.
De Kerk is in de rouw. In de huidige schandaalsfeer lijkt het dat ze haar Goede Vrijdag meemaakt, dat het proces gemaakt wordt van de Kerk, vooral van haar bisschoppen en haar priesters. Dat juridisch proces moet allicht gemaakt worden, omwille van de slachtoffers, maar misschien stimuleert dit proces de Kerk ook om een veel breder rouwproces bewust door te maken, want eigenlijk is die Kerk al decennia in de rouw, en niet enkele weken.
Veel goede maar tijdgebonden structuren en werken zijn immers afgestorven, of aan het afsterven. Zoveel authentieke christenen zijn al ver in dat rouwproces, zijn niet aan Goede Vrijdag maar aan Hemelvaart toe, aan iets definitief anders en nieuws. Ze zetten lokale, kleine passen in de vernieuwing en wachten op meer openheid, niet in het minst op vlak van seksualiteit. Het lichaam van Christus is inderdaad ook een seksueel lichaam. En dan gaat het om zoveel meer dan het voorkomen, bestraffen en begeleiden van pedofilie. Want er zijn zoveel andere thema’s omtrent seksualiteit die feitelijk in de kerkelijke doofpot zitten.
Veel authentieke christenen immers wachten op een positieve visie van hun kerkleiders op wat die christenen al lang doen in contraceptie en vruchtbaarheidsbehandelingen. Zo velen willen een open gesprek over vrouwelijke priesters in die nu uitsluitend mannelijke wereld van de kerkelijke hiërarchie – waarom zou niet van de goede geest zijn wat in alle andere geledingen van onze maatschappij wel kan? Zo velen verlangen een echte dialoog over een priestercelibaat dat niet verplicht maar vrij gekozen is, zodat het inderdaad een rijkdom kan zijn. Zo velen wachten op kerkelijke waardering niet alleen voor het zieke lichaam – want die is er gelukkig in grote mate in de christelijke traditie – maar ook voor het gezonde mannelijke of vrouwelijke lichaam.
Eigenlijk zijn vele katholieke geesten, ook van priesters en religieuzen, al gerijpt, hebben ze beelden en wetten die ooit vertrouwd waren maar nu vervreemdend zijn geworden ten hemel laten varen, en bidden ze voor een grote doorbraak. In 1989 viel de Berlijnse Muur, als het ware vanzelf, van binnenuit, niet zonder het duwtje van een Poolse paus. Wanneer valt de klerikale muur rond seksualiteit? Wanneer komt Pinksteren? Misschien fluit de Geest al door de barsten heen van een door schandalen beschadigd kerkbeeld. Laat ons bidden.